Home ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Τι είναι η Ζέα;

Τι είναι η Ζέα;

by sofia sofeto
11 σχόλια

Ζέα  το αρχαίο δημητριακό. 

Το αρχαιότερο ίσως δημητριακό και βασικό συστατικό της διατροφής των αρχαίων. Αναφέρεται και ως Ζειά, βρίζα, όλυρα, Emmer και ορισμένες φορές συγχέεται με το ασπροσίτι (γερμαν. Dinkel), ή τη Σίκαλη, ή ακόμα και με το καλαμπόκι, μια και η λέξη Zea (Zea mais) είναι η επιστημονική ονομασία του αραβοσίτου.

Η θρεπτική του αξία είναι αδιαμφισβήτητη, άλλωστε δεν είναι τυχαίο που η ετυμολογία της λέξης “ζείδωρος” (αυτός που δωρίζει ζωή) προέρχεται απο αυτό το δημητριακό. Αυτό άλλωστε είναι και το κύριο ζητούμενο της “βελτίωσης” των σιτηρών.

Ζει (ζειαί (πληθυντικός του ζειά)) + δώρος (δώρον) [Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας/ Γεώργιος Δ. Μπαμπινιώτης, Αθήνα, Κέντρο Λεξικολογίας, 1998].

(Ζειά + δωρέομαι) δωρούμενος (δίδων, παράγων) ζειάς [Λεξικόν Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης/ Ιωάννου Δρ. Σταματάκου, Αθήνα, Βιβλιοπρομηθευτική, 1994].

Μετά απο μακρόχρονη λησμονιά, οι νεότεροι επιστήμονες το “ανακάλυψαν” ξανά και κυρίως μετά τις έρευνες του Άγγλου Allen. Η ζέα είναι δημητριακό που περιέχει 40% μαγνήσιο επιπλέον των άλλων δημητριακών. Το συστατικό αυτό βοηθά στην αντιμετώπιση των κραμπών που εμφανίζονται συνήθως μετά απο πολύωρη ποδηλασία.

Είναι σημαντική οχι μόνο για τις ίνες και τα μέταλλα που περιέχει αλλά κυρίως για το μαγνήσιο που ενεργοποιεί τις ενζυματικές διαδικασίες του μεταβολισμού. Αποκαλείται μαγνήτης της Ζωής.

Το ποσοστό του αμινοξέος λυσίνη (Lycin) που περιέχει είναι το συστατικό των πρωτεϊνών που αυξάνει την πεπτικότητα τους, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι το βασικό στοιχείο στην βιοχημική λειτουργία του εγκεφάλου.

Βοηθάει στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (Ca, Mg κ.α.).

Καταστέλλει τις φλεγμονές που χρονίζουν στον οργανισμό και καταστρέφουν τα υγιή κύτταρα.

Καταστέλλει τα ένζυμα του καρκινικού κυττάρου (εμποδίζει την ανάπτυξη και μετάσταση του καρκίνου).

Ο Γαληνός (γιατρός κατά τον 2ο αι. π.Χ.) αναφέρει την όλυρα ως το τρίτο σε θρεπτική αξία δημητριακό μετά το κριθάρι και το σιτάρι, ενώ όπως μας πληροφορεί ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) στην εποχή του ήταν διαδεδομένη μια πανάρχαια συνήθεια των Ελλήνων και των Ρωμαίων: η μίξη χονδροαλεσμένων κόκκων ζέας και σιταριού, που λεγόταν “κρίμνον”, και το οποίο ήταν ένα παχύρρευστο θρεπτικό ρόφημα που ονομαζόταν “πολτός” (χυλός).

Η Ζέα εξαφανίστηκε “μυστηριωδώς” απο τη διατροφή μας. Το 1928 η καλλιέργειά της άρχισε να απαγορεύεται σταδιακά και μέχρι το 1932 καταργήθηκε τελείως στην Ελλάδα. Η λέξη Ζειά, Ζέα κτλ εξαφανίστηκε ακόμα και απο τα λεξικά. Η Ζέα υποβιβάστηκε σε ζωοτροφή. Οι λόγοι δεν είναι σαφείς. Το γιατί παραμένει αδιευκρίνιστο. Το σιτάρι είναι πιο ανταποδοτική καλλιέργεια, αλλά λιγότερο ωφέλιμο για τον οργανισμό. Ήταν η εισαγωγή των αλεύρων σίτου; Ήταν το οικονομικό συμφέρον ή κάτι πιο πολύπλοκο; Στα λεξικά (ελληνικά) ακόμα και σήμερα υπάρχει ως ζωοτροφή.

Αλλά ας το πάρουμε απο την αρχή.

Η ΖΕΑ ( Triticum dicoccum ) είναι ένα απο τα αρχαιότερα δημητριακά που είναι γνωστά στον άνθρωπο.

Δείγματα του βρέθηκαν σε ανασκαφές προϊστορικών οικισμών σε όλο τον Ελληνικό χώρο με παλαιότερο αυτό της Μικράς Ασίας που χρονολογείται 12000 έτη π.Χ.
Ήταν ένα απο τα πρώτα δημητριακά που “εξημέρωσε” ο άνθρωπος και βασικό καλλιεργήσιμο είδος της πρώιμης γεωργίας της Εύφορης Ημισελήνου (Fertile Crescent), δηλαδή της Παλαιστίνης, της Συρίας, του Ευφράτη και του Τίγρη ως τον Περσικό κόλπο. Δείγματα της εκμετάλλευσής του που χρονολογούνται 10.000 χρόνια πριν, έχουν βρεθεί και στην Βόρεια Αφρική.

Ο Όμηρος αναφέρεται στην καλλιέργεια της ζέας στην Λακωνική πεδιάδα “πυροί τε ζειαί τ’ ήδ’ εύρυφανές κρί λευκόν”.
Δέσποζε μέχρι τις αρχές των ιστορικών χρόνων μεταξύ των δημητριακών. Με το πέρασμα του χρόνου επιλέχθηκαν πιο αποδοτικές και πιο εύκολες καλλιέργειες δημητριακών, όπως το σιτάρι και το ρύζι. Έτσι η καλλιέργεια της Ζέας είχε σχεδόν εξαφανισθεί…

Για χιλιάδες χρόνια παρέμενε το κυριότερο δημητριακό της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Μετέπειτα αντικαταστάθηκε απο το Triticum turgidum (Durum) το οποίο πιθανά να δημιουργήθηκε απο το Triticum dicoccum με μετάλλαξη. Οι αγρότες προτίμησαν το νέο αυτό δημητριακό λόγω του ότι ο σπόρος αποχωριζόταν απο το φλοιό με μεγαλύτερη ευκολία. Το δημητριακό Triticum dicoccum ή αλλιώς Emmer ή aja όπως ονομάζεται στην Αφρική, έφτασε στην Αιθιοπία πριν απο 5.000 ή και περισσότερα χρόνια και έχει επιζήσει μέχρι τις μέρες μας. Έχει επιζήσει επίσης σε μικρής κλίμακας παραγωγή και στην (πάλαι ποτέ) Γιουγκοσλαβία, Ινδία, Τουρκία, Γερμανία (Βαυαρία), Γαλλία και αλλού.

Αναφορά στην Παλαιά Διαθήκη: “31 Εκτυπήθησαν δέ το λινάριον και η κρίθη διότι η κρίθη ήτο σταχυωμένη, και το λινάριον καλαμωμένον 32 ο σίτος όμως και η ζέα δεν εκτυπήθησαν, διότι ήσαν όψιμα”. [Έξοδος 9: 31, 32].

Απο βρίζα (όλυρα στο αρχαίο κείμενο) παρασκευαζόταν ψωμί, σε μέρες πείνας, καθώς ήταν είδος σιτηρού δεύτερης σειράς. Αυτό συνέβη κατά την έβδομη πληγή της Αιγύπτου. [Ησαΐας 28:25] Χρησίμευε και ως τροφή των αλόγων, όταν ακόμα δεν είχε ωριμάσει.

Μπορεί την ζέα να την χρησιμοποιούσαν ως τροφή για τα άλογα, αλλά για τους Ρωμαίους ήταν τροφή εκστρατείας. Κατά την Ομηρική εποχή πιθανολογείται ότι η Ζέα χρησιμοποιείτο ως ζωοτροφή. Ο Ηρόδοτος (5ος αι. π.Χ.) αναφέρει ότι οι Αιγύπτιοι παρασκεύαζαν ψωμί αποκλειστικά απο ζέα και περιφρονούσαν το σιτάρι και το κριθάρι. Ο Θεόφραστος (4ος αι. π.Χ.) διακρίνει σαφώς τη ζέα απο την όλυρα, χαρακτηρίζοντας την πρώτη ως το πλέον αποδοτικότερο μεταξύ πολλών άλλων δημητριακών. Σύμφωνα, με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα, η ζειά (όλυρα) είχε καλλιεργηθεί αποκλειστικά ως το μοναδικό δημητριακό απο τους πρώτους Ρωμαίους στην αρχή της ιστορίας τους και αυτό αποδεικνύεται και απο τη χρησιμοποίηση τους σε όλες τις θρησκευτικές τελετές τους.

Απαγορεύεται σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων (Ν.2121/93) , η αναδημοσίευση σε οποιοδήποτε μέσο, φωτογραφιών, βίντεο και τμήματος ή ολόκληρου του κειμένου της συνταγής και του υπόλοιπου άρθρου της παρούσας ανάρτησης, δίχως την γραπτή άδεια της δημιουργού . Επίσης απαγορεύεται η χρήση των συνταγών για εμπορικούς ή μη σκοπούς, σε εστιατόρια, ξενοδοχεία, ζαχαροπλαστεία , catering κ.τ.λ, και πάσης φύσεως εκμετάλλευσης τους , δίχως την γραπτή άδεια της δημιουργού.

Print Friendly, PDF & Email

ΔΕΙΤΕ ΚΙ ΑΥΤΑ

11 σχόλια

christos kosmidis 03/07/2012 - 15:21

Φωτογραφίες τοίχου
ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ, ΤΟ ΠΟΙΟ ΦΘΗΝΟ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΟ – ΦΑΡΜΑΚΟ ΨΩΜΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΟΠΩΣ ΗΤΑΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1928.
ΔΙΑΘΕΤΩ ΣΠΟΡΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΖΕΑΣ,,, ΣΟΔΕΙΑ 2012
ΤΗΛ/ΝΟ 6996 034750
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΣΜΙΔΗΣ

Reply
ΣΟΦΙΑ 03/07/2012 - 21:52

Πολύ καλό αυτό που γράφεις Χρήστο , μακάρι να υπάρξει ενδιαφέρον από ανθρώπους που θέλουν ν’ ασχοληθούν με την καλλιέργεια της ζέας.
Εσύ που βρήκες τους σπόρους;
Φαντάζομαι πως δεν βρίσκονται εύκολα.
Ευχαριστούμε που το μοιράζεσαι μαζί μας!

Reply
andromeda 01/09/2012 - 02:14

Χίλια Μπράβο!!!!! Θα το προωθήσω όσο μπορώ!!!

Reply
Sofia Sofeto 01/09/2012 - 07:11

Σ’ ευχαριστώ πολύ ! Ελπίζω να τα δοκιμάσεις και να σου αρέσουν!

Reply
Eleni Michailidu 02/09/2012 - 06:53

Το προώθησα και έψησα και ψωμί…πεντανόστιμο

Reply
Sofia Sofeto 02/09/2012 - 12:59

Μπράβο Ελένη!Θα βρεις και άλλες συνταγές με ζέα στο Sofeto,δοκίμασε το και στην πίτσα είναι πολύ καλό!

Reply
Καναδεζα 25/11/2012 - 15:06

Γεια σας. Συγχαρειτηρεια για το site σας. Πως λέγεται η ζεα στα Εγγλέζικο ; Μένω Καναδά και θα ήθελα να ψάξω μήπως βρω. Σας ευχαριστω πολύ.

Reply
Sofia Sofeto 25/11/2012 - 18:32

Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

Reply
Sofia Sofeto 25/11/2012 - 18:35

Γεια σου στον μακρινό Καναδά!
το δημητριακό ζέα λεγεται και emmer , triticum dicoccum.
Πιστεύω πως θα το βρεις σε κάποιο κατάστημα με βιολογικά προιόντα,
σε χαιρετώ!

Reply
Κολληματίας 23/04/2013 - 18:55

Να υποθεσω οτι ζεαα βρισκουμε μονο σε βιολογικα? Αν εχεις καποιο site απ το internet υποψη σου μπορεις να μας το δωσεις?

Reply
Sofia Sofeto 23/04/2013 - 20:07

Όχι απαραίτητα, εγώ το παίρνω από μπαχαράδικο στην Ευριπίδου στην Αθήνα!

Reply

Γράψτε απάντηση στο Sofia Sofeto Cancel Reply

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

error: Προστατευμένο περιεχόμενο που εμπίπτει στις διατάξεις του Νόμου περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας - Content is protected !!