Κείμενο: Σοφία Πιτσικάλη (Sofia Sofeto).
Η κάθε συνάντηση μου με τον γιατρό, Νίκο Γεωργιάδη, είτε διαδικτυακή, είτε δια ζώσης, είναι ένα σεμινάριο γνώσης αλλά και αμοιβαίας κατανόησης σε θέματα υγείας, ιδιαίτερα σ’ εκείνα που έχουν άμεση σχέση με τον σακχαρώδη διαβήτη.
Όσοι από εσάς που με παρακολουθείτε, είστε μέλη της ομάδας μου στο Facebook “Υγιεινή και απολαυστική διατροφή. Συνταγές για διαβητικούς.” σίγουρα έχετε διαβάσει τα άρθρα του γιατρού μας, ο οποίος πολύ συχνά μας “διδάσκει” με τον δικό του μοναδικό τρόπο. “Η γνώση είναι η δύναμη μας”, κι’ αυτό μας το προσφέρει με όλη του την καρδιά!
Σήμερα, έπειτα από πρόταση μου, δέχτηκε να συμμετάσχει σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, σχετικά με τον διαβήτη. Θέλω να τον ευχαριστήσω από καρδιάς, για τον χρόνο που αφιέρωσε για να απαντήσει στα ερωτήματα μου, αλλά κυρίως για τα πολύ σημαντικά που μοιράζεται μαζί μας.
• Γιατρέ, θα ήθελα να μας διευκρινίσεις πόσοι τύποι διαβήτη υπάρχουν και ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές τους.
– Θα ξεκινήσω με το κοινό γνώρισμα όλων των τύπων Σ.Δ, που είναι η διαταραχή του μεταβολισμού όλων των θρεπτικών ομάδων, (υδατανθράκων, λιπιδίων και πρωτεϊνών), η οποία οφείλεται στη έλλειψη ή κακή δράση της ινσουλίνης και τελικά εκφράζεται με αύξηση των τιμών της γλυκόζης στο αίμα.
Θα λέγαμε απλά ότι οι βασικοί τύποι διαβήτη είναι:
1) Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1.
Οφείλεται σε αυτοάνοσους μηχανισμούς και παραγωγή διαφόρων αντισωμάτων, που καταλήγουν στην καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος με αποτέλεσμα την σχεδόν πλήρη έλλειψη παραγωγής ινσουλίνης.
Αφορά το 5-10% των ασθενών με Σ.Δ. Δεν έχει κληρονομικό χαρακτήρα, αλλά έχει βρεθεί ότι υπάρχει ένα γενετικό υπόστρωμα, δηλαδή η ύπαρξη κάποιων γονιδίων που φαίνεται ότι παίζουν ρόλο στο ”ποια” άτομα ”μπορεί” κάτω από ειδικές συνθήκες (όχι και τόσο γνωστές), να παρουσιάσουν αυτόν τον τύπο διαβήτη.
Γίνονται προσπάθειες να κατανοήσουμε τον τρόπο-μηχανισμό της αυτοάνοσης καταστροφής, ώστε (μελλοντικά) να μπορέσουμε να αναστείλουμε αυτήν την εξέλιξη.
Παλιά τον έλεγαν και νεανικό διαβήτη γιατί εμφανίζεται συνήθως από την βρεφική ηλικία μέχρι και τα 35-40 έτη (αλλά δεν είναι απόλυτο).
Έχει και την ονομασία ινσουλινοεξαρτώμενος, επειδή η ζωή του ασθενούς είναι συνυφασμένη υποχρεωτικά με τη χρήση ινσουλίνης.
2) Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2.
Οφείλεται (κυρίως), στην αδυναμία του οργανισμού να χρησιμοποιήσει σωστά την ινσουλίνη. Αυτό που ονομάζουμε ”αντίσταση στην ινσουλίνη”, αλλά σταδιακά έχουμε και μείωση της παραγωγής της ινσουλίνης με απόπτωση (δηλαδή θάνατο) των β-κυττάρων του παγκρέατος.
Αφορά το 85-90% του συνόλου των διαβητικών. Οφείλεται σε ένα συνδυασμό γενετικών, (αυτό που απλά λέμε οικογενειακή-κληρονομική προδιάθεση) και περιβαλλοντικών παραγόντων, (δηλαδή κακή διατροφή που τις περισσότερες φορές οδηγεί σε παχυσαρκία, καθιστική ζωή με έλλειψη σωματικής άσκησης). Εδώ όπως φαίνεται μπορούμε να δραστηριοποιηθούμε ώστε με σωστές οδηγίες (άσκηση, μείωση σωματικού βάρους, βελτίωση διατροφής με αύξηση φυτικών ινών και μείωση υδατανθράκων και λίπους), να μπορέσουμε να προλάβουμε την δημιουργία της νόσου ή έστω να καθυστερήσουμε όσο γίνεται την μετάβαση από τον προδιαβήτη στον διαβήτη τύπου 2.
Εμφανίζεται συνήθως μετά τα 40-45 χρόνια, αλλά δυστυχώς τελευταία με την έξαρση της παιδικής παχυσαρκίας βλέπουμε Σ.Δ. τ.2 ακόμα και σε παιδιά 12 ετών !!!
3) Διαβήτης κυήσεως.
Προσοχή, εδώ δεν αναφερόμαστε σε μία γυναίκα που είναι ήδη διαβητική και μένει έγκυος (5-15% περίπου).
Μιλάμε για τον Σ.Δ που εμφανίζεται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, (γύρω στην 23-26 εβδομάδα ή πιο χοντρικά στ β’ ή γ’ τρίμηνο της κύησης).
Ας πούμε ότι μοιάζει σαν μηχανισμός με τον Σ.Δ. τ.2. Εξαφανίζεται αμέσως μετά τον τοκετό, αλλά αυτές οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται (6 μήνες μετά το τέλος του θηλασμού) με ”καμπύλη ζαχάρου” τουλάχιστον 1 φορά κάθε 2-3 χρόνια γιατί ένα 30 -35% εξ αυτών πιθανώς θα παρουσιάσει προδιαβήτη – Σ.Δ τ.2.
4) Άλλοι τύποι διαβήτη.
Από γενετικές διαταραχές είτε του β-κυττάρου ή της ινσουλίνης (πχ νεογνικός διαβήτης, MODY).
Από άλλες ενδοκρινοπάθειες (δευτεροπαθής Σ.Δ, π.χ σε ασθενή με Cushing κ.λ.π) ή και άλλα νοσήματα (π.χ τελευταία είδαμε ότι η COVID-19 προκαλεί εμφάνιση Σ.Δ – αλλά και άλλοι ιοί) ή άλλα νοσήματα του παγκρέατος (π.χ κυστική ίνωση)
Από λήψη φαρμάκων π.χ κορτιζόνη.
5) Τελευταίες επισημάνσεις.
Μπορεί να εμφανιστούν και περιπτώσεις διαβήτη που να παρουσιάζουν χαρακτήρες και από Σ.Δ. τ.1, αλλά και από Σ.Δ. τ.2 (”Σ.Δ.τ.1,5” ή ”διπλός διαβήτης”)
Άλλοτε ένας κλασικός Σ.Δ. τ.1 κατά την ενηλικίωση, κάτω από την επίδραση των επιβλαβών περιβαλλοντικών συνθηκών. Παχαίνει, δεν τρέφεται σωστά, παρουσιάζει μεταβολικό σύνδρομο και μετατρέπεται σε μεικτό Σ.Δ.1+Σ.Δ. 2, ή διαβητικοί που γύρω στα 40 έτη εμφανίζουν κλασική εικόνα Σ. Δ.τ2, γρήγορα μεταπίπτουν σε Σ.Δ. τ.1 με ανάγκη ινσουλινοθεραπείας και στον έλεγχο παρουσιάζουν και θετικά αντισώματα (Σ.Δ. τύπου LADA).
“Σε κάθε περίσταση, ο γιατρός καλείται να ξεδιπλώσει το κουβάρι της σωστής διάγνωσης και αντιμετώπισης.”
• Ποια είναι συνήθως η πρώτη αντίδραση ενός νέοδιαγνωσμένου ασθενή με διαβήτη; Ποια είναι η μεγαλύτερη του ανησυχία;
– Η πρώτη αντίδραση των περισσοτέρων ασθενών όταν έρχονται αντιμέτωποι ”με τα νέα” για πρώτη φορά, είναι η άρνηση να το αποδεχτούν !!!
Ως γιατρός τους εξηγώ αναλυτικά, τι σημαίνει η νόσος, τι σημαίνει η υπολειτουργία του παγκρέατος, η έλλειψη ή κακή δράση της ινσουλίνης κ.λ.π. Στο τέλος όταν τους ρωτάω: “αν τώρα πας π.χ στον καρδιολόγο και σε ρωτήσει αν είσαι διαβητικός, τι θα απαντήσεις;”. Οι περισσότεροι με ένα ζάχαρο 130-160 ή και μεγαλύτερο, απαντούν: “όχι, δεν είμαι … Τι; είμαι διαβητικός;”. Και πάντα τους φέρνω σαν παράδειγμα ότι “για να έχει κάποιος υπέρταση δεν είναι ανάγκη να έχει πίεση 20 -21 (δηλαδή 200-210mmHg), ακόμα και με 15 ή 16 (δ.λ.δ 150-160mmHg) ονομάζεται υπερτασικός ασθενής και χρειάζεται θεραπεία”.
Μετά από το πρώτο σοκ και αφού αρχίσει να συνειδητοποιεί την κατάσταση, αρχίζει συνήθως, ο τρόπος να δραπετεύσουν από τη νόσο … “πως μπορώ γιατρέ να θεραπευτώ” ή “πως μπορεί να γυρίσει πίσω” ή “εγώ θα το πολεμήσω και θα τα καταφέρω να το σταματήσω …”
Και το χειρότερο “να μην πάρω φάρμακα γιατί δεν θέλω να τα ”μάθει” ο οργανισμός μου…”
Εδώ πρέπει ο γιατρός να μπορέσει να μπει στην ψυχολογία του ασθενή του, ο κάθε ασθενής χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση. Άλλοτε φιλική-πατρική και άλλοτε με κατανόηση αλλά με αυστηρή στάση να μπορέσει ο θεραπευτής να παίξει το σωστό ρόλο. Να μείνει κοντά στον ασθενή, χωρίς μεν χάδια αλλά με αγάπη να του δώσει να καταλάβει ξανά και ξανά και ξανά πόσο σημαντικό είναι να κατανοήσει όλες τις πτυχές της νόσου.
Κάποια στιγμή φτάνει η αποδοχή και μαζί και η ανησυχία…”έχω ακούσει ότι είναι πολύ ύπουλη νόσος” και “θα το έχω για πάντα, που θα καταλήξει αυτό …”.
Είναι η κατάλληλη στιγμή να μπορέσεις να τον κάνεις συμπαίκτη στην αντιμετώπιση της κατάστασης. Να καταλάβει ότι απαιτείται στενή συνεργασία. Ο γιατρός, ο σωστός καθοδηγητής, ο σωστός προπονητής που θα δώσει τις σωστές οδηγίες, αλλά και ο ασθενής που θα πρέπει να ακολουθήσει αυτά που θα τον διδάξει ο μέντορας του!!! Δεν χρειάζονται αφορισμοί. Δεν χρειάζονται απειλές. Δεν χρειάζεται πανικός ή και φόβος. Τουλάχιστον όχι σε αυτό το στάδιο. Χρειάζονται επιλογές.
• Πως η άρνηση της νέας πραγματικότητας του διαβήτη, μπορεί να επηρεάσει την θεραπευτική αγωγή; Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η στήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος του ασθενούς;
– Η άρνηση του να αποδεχτεί την καινούργια κατάσταση θα έλεγα από την εμπειρία μου ότι έχει δυο πτυχές.
Η μια είναι όταν φταίει ο προπονητής, ο γιατρός, γιατί δεν ασχολήθηκε τόσο όσο έπρεπε για να τον πείσει ποια είναι η νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.
Η άλλη δυστυχώς είναι όταν ο ασθενής είναι ο ξερόλας – ξεροκέφαλος που έχει άποψη και επειδή στην αρχή τα πράγματα είναι σε ελαφριά μορφή, πιστεύει ότι έχει μαζί του σύμμαχο το χρόνο να πειραματιστεί (“ας μου λες εσύ να ξεκινήσω φάρμακα, εγώ θα δω και λίγο μόνος μου πως θα το καταφέρω …”)
Και στις δυο περιπτώσεις, δεν ακολουθεί τις οδηγίες, δεν τρώει σωστά, δεν αποφασίζει να πάρει την φαρμακευτική αγωγή (“έχω χρόνο, θα δω αργότερα”). Ψάχνει λύσεις στο διαδίκτυο, όπου ο κάθε πικραμένος λέει το μακρύ του και το κοντό του. Αλλά και κάποιοι γιατροί έχουν μείνει λίγο προσκολλημένοι σε παλιές ιδέες. Τότε που η τάση έλεγε στην αρχή ”δίαιτα και άσκηση” και βλέπουμε… Όμως δεν πρέπει να κάνουμε ούτε εμείς του κεφαλιού μας, πρέπει να ακολουθούμε τα guidelines (οδηγίες). Ναι εξ αρχής, δίαιτα + άσκηση + μετφορμίνη (
Το περιβάλλον του ασθενούς, θα παίξει μεγάλο ρόλο. Δεν νοείται για παράδειγμα, να μην παρευρίσκεται ο ή η σύζυγος, ιδιαίτερα αν είναι αυτός που θα μάθει τις οδηγίες του φαγητού και της μαγειρικής, ώστε να κατανοήσει ότι το μόνο που ζητάμε από την οικογένεια είναι να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στην υγιεινή διατροφή και τίποτα παραπάνω. Ότι δεν πρέπει να μαγειρεύει ξεχωριστό φαγητό για τον διαβητικό και άλλο για τους υπόλοιπους. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι ”κολλητοί”, οι στενοί συνεργάτες, οι σύντροφοι, πρέπει να γνωρίζουν για το πρόβλημα, ας το πούμε, του ζαχάρου ώστε να προστατέψουν τον διαβητικό. Να μην παραγγέλνουν π.χ γλυκά, τούρτες, παϊδάκια, τηγανητά φαγητά με λίπη κλπ. Αντίθετα, την ώρα της αδυναμίας να μπορέσει ο φίλος να σε προστατέψει. Δεν λέω να βγει όποιος έχει ζάχαρο με μια ταμπέλα στο κούτελο, απλά να βρει τις ισορροπίες του στο σπίτι, στη δουλειά και στη διασκέδαση.
• Στην μέχρι τώρα επαγγελματική σου πορεία στην ιατρική, ποια πιστεύεις πως ήταν η πιο μεγάλη σου επιτυχία με διαβητικό ασθενή και ποια περίπτωση σε δυσκόλεψε περισσότερο;
– Θ’ αρχίσω από τα δύσκολα. Υπάρχουν κάποιοι πραγματικά που αρνούνται να αλλάξουν τις κακές συνήθειες ακόμα κι αν τους φοβίσεις . Είχα ένα γερμανό ασθενή ο οποίος ήθελε να τρώει καθημερινά, 2-3 τυριά καμαμπέρ τηγανητά σε βούτυρο με μαρμελάδα βατόμουρο, με λουκάνικα και να πίνει 1,5 (προσέξτε, όχι 1, αλλά όχι και 2 …), κόκκινα μπουκάλια κρασί merlot … Τι να του πεις και τι να του κάνεις; Περιπλανώμενος από γιατρό σε γιατρό … Μέχρι να συναντηθεί με τον Άγιο Πέτρο. “Δώσε μου όση ινσουλίνη χρειάζεται αλλά αυτά εγώ δεν τα κόβω, έτσι τρέφομαι χρόνια … Ας πεθάνω…” Εδώ ο καλλιτέχνης σηκώνει τα χέρια ψηλά. Τι του εξήγησα ότι δεν έχει κάνει συμφωνία ότι θα πεθάνει, μπορεί να μείνει ανάπηρος, να τυφλωθεί, να του κόψουνε τα πόδια … Τίποτα! Μια τρύπα στο νερό. Τον έδιωξα, με την αιτιολογία ότι δεν θέλω ασθενείς που δεν με ακούν και μάλιστα, με ότι οι υπόλοιποι θα λένε ότι ο γιατρός σου είναι άσχετος και γι’ αυτό έχεις αρρύθμιστο ζάχαρο … Τέλος πάντων, αυτή ήταν ειδική περίπτωση, μια και μοναδική.
Δύσκολα περιστατικά είναι όσα έχουν κι άλλα προβλήματα, όχι τόσο οικονομικά όσο ψυχολογικά, όπως χωρισμένες οικογένειες, παιδιά μπλεγμένα … Αυτά θέλουν κατανόηση και προσπάθεια.
Η επιτυχία … Καλά τα έχω πάει. Με αγαπάνε και με ακούνε. Είναι η σχέση εμπιστοσύνης που λέγαμε πιο πάνω που φέρνει τις επιτυχίες. Δεν έχω παράπονο. Χαίρομαι όταν βλέπω να πιάνουν τον ταύρο από τα κέρατα από το πρώτο ραντεβού. Χαίρομαι όταν ρωτάνε πράγματα, γιατί έτσι μου δείχνουν ότι το ψάχνουν σωστά.
• Πιστεύεις πως στην Ελλάδα οι ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη έχουν τις στοιχειώδεις γνώσεις για την νόσο αλλά και την αντιμετώπιση της;
– Δυστυχώς στην Ελλαδα πάσχει η Π.Φ.Υ. (Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας), που είναι βασικά, το υπεύθυνο κομμάτι για να εκπαιδεύσει σωστά τους ασθενείς ασφαλισμένους. Αν δεν υπάρχει ο οικογενειακός γιατρός από ποιον θα εκπαιδευτεί ο διαβητικός; Τα διαβητολογικά κέντρα των νοσοκομείων προσπαθούν και λειτουργούν, από όσο γνωρίζω πολύ καλά, αλλά δεν φτάνουν παρά για το ελάχιστο. Από την άλλη, ο ιδιώτης γιατρός παθολόγος-διαβητολόγος-
Αλλά και πέρα από αυτά, θα έπρεπε και κάποιοι φορείς π.χ. Υπουργείο Παιδείας να βρει μεθόδους να εκπαιδεύσει τα παιδιά στα σχολεία. Αρχικά για τη σωστή διατροφή, να ελέγξει τι πουλιέται στα κυλικεία, να φροντίσει το θέμα της άσκησης. Να υπάρχει πρόληψη. Τι να πω…
• Ποιες είναι οι πλέον ελπιδοφόρες προοπτικές στην αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου β;
– Στο Σ.Δ.τ.2, όταν ξεκινούσα την ενασχόληση μου με τη νόσο, πριν 30 χρόνια στην ειδικότητα, είχαμε μόνο 2-3 φαρμακευτικές ουσίες για να παλέψουμε. Κι αν εξαιρέσουμε τη μετφορμίνη, οι υπόλοιπες δεν ήταν και οι ιδανικότερες. Για να μην πω ότι απλά ήταν η λύση ανάγκης. Και οι ινσουλίνες της εποχής, δύσκολες στη χρήση, δύσκολες στην εκπαίδευση του διαβητικού. Με αυστηρότητα στο ωράριο που θα γίνουν και στο ωράριο που πρέπει να φάει ο διαβητικός.
Σήμερα, έχει γίνει μια πραγματική επανάσταση στα φάρμακα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας ασθενής.
Οι γλιταζόνες έκαναν θα έλεγα την αρχή και μέχρι σήμερα η “πιο-γλιταζόνη” (ACTOS) είναι ένα μεγάλο όπλο εναντίον της αντίστασης στην ινσουλίνη και τη μετακίνηση του λιπώδους ιστού από σπλαχνικό προς το υποδόριο λίπος. Και οι αναστολείς DPP-4, οι γλιπτίνες (θυμίζω απλά για να μπουν στο νόημα όσοι μας διαβάζουν, (π.χ Σιταγλιπτίνη=JANUVIA κ.λ.π), αποδείχτηκαν φάρμακα με ικανοποιητική δράση και μεγάλη ασφάλεια.
Όμως οι δυο ομάδες που σίγουρα είναι σταθμός στη θεραπεία είναι :
– Οι ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ GLP-1 (Λιραγλουτίδη=VICTOZA, ντουλαγλουτίδη=TRULICITY και τώρα η σεμαγλουτίδη=OZEMPIC και άλλες)
– Οι ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ SGLT2 (νταπαγλιφλοζίνη=FORXIGA, εμπφαγλιφλοζίνη=JARDIANCE και άλλες).
Αυτές οι δύο ομάδες, μας βοήθησαν να ξεφύγουμε από αυτό που ονομάζεται ”η γλυκοκεντρική προσέγγιση” της νόσου, δηλαδή, σταματήσαμε να σκεφτόμαστε απλά πως να έχουμε ένα καλό ζάχαρο στο αίμα και μια καλή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη για να δείχνουμε όταν πηγαίνουμε στο διαβητολογικό μας ραντεβού. Ξέρετε πόσοι διαβητικοί πεθαίνουν με άριστο ζάχαρο και τέλεια γλυκοζυλιωμένη … Πόσο ικανοποιημένος μπορώ να είμαι σαν γιατρός, όταν δεν μπορούσα να βοηθήσω όπως θα ήθελα τους διαβητικούς ασθενείς μου ”να μην παθαίνουν και να μην πεθαίνουν” από καρδιακές και νεφρικές επιπλοκές. Και σιγά σιγά, μαθαίνουμε και ξετυλίγεται το κουβάρι των τόσο πολλών και σημαντικών δράσεων των 2 αυτών κατηγοριών φαρμάκων, που η χρήση τους σιγά σιγά επεκτείνεται και στον Σ.Δ.τ.1. Ένα χώρο ταμπού, που κάποτε πιστεύαμε ότι μόνο η ινσουλίνη είναι η θεραπεία. Προστασία λοιπόν καρδιάς και νεφρών. Καλύτερη ρύθμιση γλυκαιμίας και αυτό που ζητάει ο κάθε παχύσαρκος διαβητικός, απώλεια βάρους και μάλιστα σημαντική. Χτυπώντας έτσι τον παθο-φυσιολογικό μηχανισμό της αντίστασης στην ινσουλίνη !!! Δεν θα πω άλλα.
Απλά να εξάρω τις καταπληκτικές καινούργιες ινσουλίνες, τόσο τις λεγόμενες βασικές, όσο και τις ταχείες – υπερταχείες- γευματικές. Όλες με τόσο φιλικό προφίλ για τον διαβητικό.
Πριν κλείσω την απάντηση μου σε αυτήν την ερώτηση, απλά θέλω να τονίσω, πόσο μεγάλη υποχρέωση έχει ο θεραπευτής γιατρός, να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα ενημερωμένος. Το τρένο είναι γεμάτο γνώσεις και θησαυρούς, αλλά άμα περάσει από το σταθμό και το χάσεις …δεν σε περιμένει! Επίσης να μην ξεχνάμε ότι όλα τα φάρμακα, εκτός από τις καλές δράσεις για τις οποίες τα χρησιμοποιούμε, έχουν και παρενέργειες, τις οποίες πρέπει να γνωρίζουμε το ίδιο καλά. Φάρμακο = φαρμάκι και ”ωφελείν ή μη βλάπτειν” όπως έλεγε ο Ιπποκράτης.
• Η απώλεια βάρους πόσο μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα του διαβητικού ασθενή;
– Η απώλεια βάρους, θα έλεγα ότι είναι ίσως το σημείο θεραπείας-επιτυχίας για πάρα πολλά νοσήματα. Τι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα; Μάλλον ελάχιστα πράγματα, ας μην κοροϊδευόμαστε. Παγκοσμίως η παχυσαρκία έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Η παιδική παχυσαρκία καλπάζει. Σκεφτείτε ότι μέχρι το 2050 οι υπέρβαροι-παχύσαρκοι ανά τον κόσμο, θα είναι περισσότεροι από τους έχοντες φυσιολογικό βάρος.
Η σχέση της παχυσαρκίας με τον Σ.Δ είναι αδιαμφισβήτητη. Ο κάθε παχύσαρκος είναι ένας δυνητικός, ένας νέος υποψήφιος διαβητικός. Ο παχύσαρκος κουβαλάει όλη την παθοφυσιολογία του μηχανισμού για την έναρξη του Σ.Δ. Έχει ήδη αντίσταση στην ινσουλίνη, οι υποδοχείς ινσουλίνης των κυττάρων (εκεί που πάει να δέσει η ινσουλίνη) είναι ελαττωμένοι και υπολειτουργικοί. Γι’ αυτό στο αίμα υπάρχει υπερινσουλινισμός (αυξημένη ποσότητα ινσουλίνης) που επιδεινώνει την κατάσταση. Ακόμα και να μην έχει Σ.Δ, μαζί με την υπέρταση, που σίγουρα έχει και τις πιθανές διαταραχές των λιπιδίων, έχει ήδη μεταβολικό σύνδρομο και εξ’ αυτών, το 80% θα παρουσιάσει Σ.Δ μέσα στην επόμενη 3-5ετία!!!
Στις ημέρες μας δε, μιλάμε για έναν καινούργιο όρο την διαβητο-παχυσαρκία (DIABESITY= diabetes+obesity).
Η απώλεια βάρους σε έναν τέτοιο ασθενή έχει μεγάλη σημασία. Από το στάδιο του προδιαβήτη μπορεί να αποφύγει την μετάβαση στον Σ.Δ. Επίσης ένας διαβητικός που κατορθώνει να χάσει το 10-15% του βάρους του, μειώνει τον καρδιακό κίνδυνο 50%. Αυτό δείχνει πόσο σημαντικό είναι για κάποιον να προσπαθήσει να χάσει βάρος. Με ρωτούν πολλοί ασθενείς μου: “μα γιατρέ, αν χάσω 20 kg και από 160 πάω στα 140 kg, κέρδισα κάτι;” Κι όμως αυτό το 15% απώλεια βάρους είναι τόσο σημαντικό.
Όπως είπαμε τα καινούργια GLP-1, βοηθούν πάρα μα πάρα πολύ, μέσω επίδρασης στο στομάχι (καθυστερούν την κινητικότητα του και έτσι δημιουργείται γρήγορο και επίμονο αίσθημα κορεσμού) και μέσω επίδρασης στον υποθάλαμο (εγκέφαλο) δημιουργώντας άμεσα ανορεξία. Και τα δύο οδηγούν σε μειωμένη πρόσληψη τροφής και συνεπακόλουθα την απώλεια βάρους. Και οι αναστολείς SGLT2 αποβάλλοντας τη γλυκόζη (μαζί και αλάτι), οδηγούν σε απώλεια βάρους. Και βέβαια και η παλιά καλή μετφορμίνη, βοηθάει όσο μπορεί στην απώλεια βάρους.
Παρ΄όλα αυτά πολύ συχνά, η μόνη λύση είναι τα βαριατρικά χειρουργεία. Ένα άτομο με νοσογόνο παχυσαρκία και BMI>35, ίσως δεν έχει άλλη επιλογή … Λυπάμαι που το λέω. Θυμώνω όμως με πολλούς, που διαφημίζουν αυτά τα χειρουργεία ως ”τη μαγική θεραπεία του διαβήτη”. ΟΧΙ κύριοι, δεν θεραπεύετε τον διαβήτη. Την παχυσαρκία καταπολεμάτε και έτσι βελτιώνονται οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που οδηγούν στον Σ.Δ. Και δυστυχώς, επειδή σε αρκετές περιπτώσεις, οι χειρουργημένοι ασθενείς, επανακτούν μετά από κάποια χρόνια ένα μεγάλο κομμάτι από τα κιλά που είχαν χάσει, ο διαβήτης κάνει και πάλι την εμφάνιση του… Δυστυχώς!
• Η εξέλιξη της τεχνολογίας, θεωρείς πως είναι δυνατόν σήμερα, να δώσει ελπίδα για μια πιο επιτυχημένη ρύθμιση του σακχάρου των διαβητικών τύπου 1. Ποια είναι τα νεότερα σχετικά με τον τομέα αυτό;
– Η τεχνολογία κάνει άλματα.
Οι μετρητές ζαχάρου τελειοποιούνται συνεχώς και μετατρέπονται σε μικρά ολοκληρωμένα κομπιούτερ που καταγράφουν, δείχνουν τάσεις που φαίνεται πως θα έχει το ζάχαρο στον επόμενο χρόνο, δίνοντας σου τη δυνατότητα να δράσεις αναλόγως με αύξηση ή μείωση της χορηγούμενης ινσουλίνης. Και τα τρυπήματα σταδιακά γίνονται παρελθόν (ή έστω θα γίνουν).
Οι μετρητές συνεχούς καταγραφής (CGM), σε πολλές περιπτώσεις, μας δίνουν τα στοιχεία που μας έλειπαν για μια σωστή ρύθμιση.
Και οι καινούργιες αντλίες ινσουλίνης είναι πραγματικά ένα τεχνητό πάγκρεας, που θα μπορεί να αποφασίζει την ποσότητα της ινσουλίνης που χρειάζεσαι.
Και όλα αυτά θα μπορούν με ένα smart phone ή tablet ή laptop να μεταφερθούν μέσω εφαρμογών, όπου εσύ αποφασίσεις. Στον γιατρό σου, στο κέντρο που σε παρακολουθεί ή στην οικογένεια σου, κι έτσι από απόσταση, να πάρεις τις οδηγίες που χρειάζεσαι από το κατάλληλο άτομο.
Βέβαια όλα αυτά απαιτούν εξοικείωση και εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες, πράγμα όχι και τόσο απλό για όλους. Συχνά οι ίδιοι οι διαβητικοί ασθενείς τύπου 1 με αντλία ινσουλίνης, ξέρουν περισσότερα στο λειτουργικό κομμάτι από ότι ο καθημερινός γιατρός τους !!!
Πιστεύω ότι βρισκόμαστε κάπου στη μέση της διαδρομής και θα δούμε σύντομα υπέροχα πράγματα.
• Πρόσφατα διάβασα δημοσιεύσεις, πως οι επιστήμονες βρίσκονται κοντά στο εμβόλιο για τον διαβήτη τύπου 1. Ποια είναι η άποψη σου;
– Το εμβόλιο για τον διαβήτη … Σαν να λέμε το Άγιο Δισκοπότηρο (το Ιερό Γκράαλ που μάζεψε το αίμα και τον ιδρώτα του Ιησού και είχε χρησιμοποιηθεί και στον Μυστικό Δείπνο).
Ναι! Προσπάθειες γίνονται πολλές για την εξεύρεση ενός εμβολίου, που θα έλυνε το πρόβλημα στον διαβήτη τύπου 1. Το έχουν ονομάσει και ανάστροφο εμβόλιο. Γιατί άραγε;
Όταν φτιάχνουμε ένα οποιοδήποτε εμβόλιο, ουσιαστικά μαθαίνουμε τον οργανισμό μας να φτιάξει όπλα (αντισώματα) για να επιτεθεί σε κάποιον εχθρό. Εδώ όμως προσπαθούμε να μάθουμε, να επανεκπαιδεύσουμε το ανοσοποιητικό μας να μην επιτεθεί με τα όπλα που βγάζει εναντίον του β-κυττάρου. Οι δοκιμές έχουν αρχίσει σε πειραματικά στάδια κι έχουν κριθεί ασφαλείς για χρήση σε ανθρώπους. Δεν έχουν δώσει θεραπευτικά αποτελέσματα, αλλά έχουν κατορθώσει να μειώσουν την ποσότητα της αναγκαίας ινσουλίνης. Όμως μέχρι τώρα έχει χρησιμοποιηθεί σε άτομα που είχαν ήδη για χρόνια Σ.Δ.τ.1 και μόνο λίγοι εξ αυτών είχαν το απαραίτητο c-πεπτίδιο, που σημαίνει ότι το πάγκρεας τους είχε ακόμα την δυνατότητα να παράγει έστω και λίγη ποσότητα ινσουλίνης. Φαίνεται όμως ότι ακόμα και σε αυτούς, ίσως έχουμε κάποια μικρή ανάπλαση β-κυττάρων. Τώρα μένει να δούμε πως θα λειτουργήσει το εμβόλιο σε άτομα που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο Σ.Δ.τ.1 και τα οποία έχουν ακόμα παραγωγή C-πεπτιδίου. Έχουμε δρόμο… Αλλά και ελπίδες!
Μέχρι την επόμενη φορά που θα τα ξαναπούμε,
σας φιλώ γλυκά.
Σοφία.
